ĐẠI CƯƠNG NẮN XƯƠNG

BV. CHAÁNTHÖÔNG CHÆNH HÌNH

Taøi lieäu höôùng daãn Lôùp Kyõ Thuaät boät

ÑAÏI CÖÔNG NAÉN XÖÔNG

TS. BS. BUØI HUY PHUÏNG

I.                  MUÏC ÑÍCH :

Muïc ñích cuûa naén xöông laø ñöa 2 ñaàu xöông gaõy trôû laïi vò trí giaûi phaãu hoïc bình thöôøng cuûa noù goàm :

-         Nhöõng ñaàu xöông gaõy dính saùt laïi vôùi nhau.

-         Truïc xöông trôû laïi bình thöôøng.

-         Chieàu daøi trôû laïi bình thöôøng.

-         Ñoä xoay trôû laïi bình thöôøng.

Naén xöông laø moät giai ñoaïn trong ñieàu trò baûo toàn, vì vaäy ngöôøi naén phaûi coù suy nghó, keá hoaïch nhaän ñònh ñuùng tình hình maø chuû yeáu döïa vaøo phim x quang vaø laâm saøng goàm 4 ñieåm laáy N laøm chuaån ñeå deã nhôù :

1.                 Nhaän ñònh

2.                 Naén

3.                 Nguyeân (giöõ nguyeân tình traïng naén )

4.                 Naêng (phuïc hoài chöùc naêng)

II.               GAÂY TEÂ:

a)    Tuøy vuøng chi vaø tuoåi taùc maø söû suïng lieàu löôïng khaùc nhau.

Caån thaän ñoái vôùi beänh nhaân coù HA cao, beänh veà tim maïch, coù thai, treû  em.

-         Choïn vuøng chích ñeå traùnh maïch maùu thaàn kinh

-         Veä sinh thaät saïch vuøng chích.

-         Phaûi chích ngay vuøng gaõy hoaëc gaàn beân.

-         Teâ tónh maïch vaø teâ tuøng (phaûi BS thöïc hieän)

-         Khoâng söû duïng quaù lieàu.

b)    Coâng thöùc vaø lieàu löôïng söû duïng:

-         Ñoái vôùi moâ meàm

Lieàu löôïng 3 –4 mg/kg troïng löôïng cô theå beänh nhaân

1 oáng 2%  (1 ml) = 20mg.

Ngöôøi naëng 50kg x 3mg = 150mg =    7 oáng ½

-         Ñoái vôùi maïch maùu: 4mg/kg (BS thöïc hieän )

-         Ñoái vôùi coät soáng: 7mg/kg (BS thöïc hieän )

III.           KEÙO TAÏ:

Cuõng khoâng keùm phaàn quan troïng, vì ñoäng taùc naøy taïo laïi chieàu daøi cuûa xöông, khi keùo caùc cô 2 beân xöông daõn ra. Tuy nhieân, chính caùc cô cuõng tham gia giöõ truïc xöông, theá neân khi keùo phaûi ñuùng troïng löôïng khoâng ñöôïc quaù taûi.

 a). Haäu quaû cuûa söï quaù taûi ñoù laø:

-         Roái loaïn dinh döôõng cô.

-         Toån thöông thaàn kinh maïch maùu.

-         Di leäch xa cuûa xöông.

 b). Nguyeãn taéc keùo:

Ñoái vôùi caúng chaân, caúng tay: 1/5 troïng löôïng cô theå beänh nhaân.

Ví duï: beänh nhaân 50kg keùo taï 10kg.

Ñoái vôùi xöông caùnh tay: 1 – 2 kg duø beänh nhaân theå traïng theá naøo, vì caùnh tay chæ coù moät xöông vaø cô ít hôn vuøng caúng tay neân deã bò di leäch xa neáu taï keùo nhieàu nhö caúng tay.

Ñoái vôùi xöông ñuøi: 1/10 troïng löôïng cô theå (keùo lieân tuïc )

Chæ thöïc hieän ôû traïi beänh.

Ñieàu quan troïng ñoù laø bieát nhaän ñònh ñeå naén xöông chöù taï khoâng theå giaûi quyeát heát söï di leäch choàng ngaén cuûa xöông . (Ví duï nhö gaõy moät xöông ôû caúng tay hoaëc caúng chaân)

IV.           KIEÅM TRA MAÏCH MAÙU THAÀN KINH:

Khi hoaøn taát naén 1 tröôøng hôïp gaõy xöông vaø coù phim x quang kieåm tra toát chöa phaûi laø hoaøn toaøn, vì beân caïnh ñoù coøn coù söï lieân quan cuûa moâ meàm, maïch maùu thaàn kinh. Vì Vaäy ta phaûi chu yù :

-         Moät soá vuøng xöiông gaõy deã gaây tai bieán thaàn kinh (Vì duï : gaõy 1/3 giöõa xöông caùnh tay deã gaây toån thöông thaàn kinh quay, gaõy ñaàu treân xöông maùc deã gaây toån thöông thaàn kinh hoâng khoeo ngoaøi…)

-         Moâ meàm söng nhieàu hay ít, neáu gaõy hôû maùu coù chaûy nhieàu hay khoâng ?

-         Caùc maïch maùu coù baét ñöôïc roõ, ñeàu khoâng ?

-         X quang kieåm tra sau naén ñeå bieát ñöôïc keát quaû cuûa xöông trôû laïi bình thöôøng chöa

-         Cho phieáu daën doø vaø höôùng daãn taäp phuïc hoài chöùc naêng chuû ñoäng.

 Toùm laïi : Khi naén xöông ta phaûi döïa vaøo nhöõng nguyeân taéc treân vaø vaän duïng söï hieåu bieát veà cô theå hoïc ñeå hoaøn thaønh toát. Tuy nhieân keát quaû cuoái cuøng cuûaq ngöôøi beänh ñoù laø lao ñoäng trôû laïi bình thöôøng môùi laø myõ maõn. Neáu xöông vaøo toát maø moät soá bieán chöùng keøm theo thì vaãn chöa ñaït. Vì vaäy, khi naén xöông ta chuù yù beân loûm (môû goùc ) vì beân naøy maøng xöông chöa gaõy. Naén töø beân loài qua loõm theá neân khi baêng boät ta chuù yù 3 ñieåm ñeå taïo khuoân :

-         Ngay oå gaûy

-         Treân oå gaõy.

-         Döôùi oå gaõy.

Ñeå khi boät loûng xöông ñôõ xoay (di leäch thöù phaùt )

§        Söï hôïp taùc cuûa beänh nhaân vaø thaày thuoác:

-         Traán an taâm lyù beänh nhaân.

-         Höôùng daãn beänh nhaân töôøng taän.

-         Khoâng naén vaø gaây teâ treû em döôùi 6 tuoåi  taïi phoøng boät maø phaûi nguû naén ôû phoøng moå.

Add: P.B - K.Chấn Thương Chỉnh Hình -BVT Đắk Lắk

Hotline: 0500.3500.115

Mobile : 0902.37.47.47 - 0905.149.777

Fax : +845003890662

KỸ THUẬT BỘT

BIẾN CHỨNG CỦA BỘT

Thông thường bột được xem như là phương pháp điều trị gãy xương

Bột là một phương pháp bất động xương khi xương gãy trong những phương pháp bất động khác. Mà mục đích là làm cho xương mau lành nhưng nếu không sử dụng đúng cách sẽ làm cho ổ gãy xương không lành hoặc lành xấu cùng với những biến chứng có thể xảy ra

1.      Biến chứng sớm

a.       Sự chèn ép cấp

Nguyên nhân chính là do kĩ thuật làm bột quá chật và không sữa được tốt. Sự chèn ép cấp xảy ra khi có sự đè ép mạnh vào động mạch gây hội chứng thếu máu nặng, thường động mạch bị đè ép thì dây thần kinh cũng bị đè ép theo. Có khi đè ép vào các vùng cơ nơi gãy tạo thành hội chứng chèn ép khoang

Dấu hiệu đầu tiên là đau dữ dội ngày càng tăng không đáp ứng với thuốc giảm đau kèm theo liệt, tê, tím tái các ngón

Dấu hiệu 4P của Blount

Đau (Pain)

Liệt (ParaLyses)

Tê (Paresia)

Tím tái (Pallor)

Đây là dấu hiệu chèn ép cấp nếu quá 6 tiếng thì hiện tượng hoại tử cơ và thần kinh không phục hồi.

Như vậy tất cả các trường hợp chấn thương mới sau khi nắn bó bột đều phải rạch dọc bột. Trừ trường hợp đường gãy không vững dễ di lệch thứ phát theo dõi trong 24 giờ đầu.

Hội chứng tắc ruột cao

Trong trường hợp bột áo, bột bụng đùi bàn chân là do chèn ép cấp tá tràng bởi động mạch ruột trên gây nên các dấu hiệu của tắc ruột cao.

b.      Sự chèn ép từ từ

Thường xảy ra các điểm tựa và vùng khuôn nguyên nhân là do sự đè ép mạnh ngay trên vùng tựa mà không đệm đủ bông gòn làm tăng áp lực lên một diện tích nhỏ.

Thường gặp đầu trên xương mác, 2 mắc cá, gót chân…

2.      Biến chứng muộn

Teo cơ là biến chứng thường gặp do bất động lâu mà người bệnh không dám hoạt động.

Sau khi cắt bột: da khô, lông khô rụng, cơ teo nhão, khớp cử động giới hạn. Do vậy người bó bột phải biết giải thích các hiện tượng trên đó là hậu quả không thể tránh được nhưng sẽ phục hồi.

3.      Biến chứng khác

Do thời tiết nóng nực, người bệnh cảm thấy ngứa ngáy, nhiễm trùng do bệnh nhân dùng que hoặc vật lạ chọc làm trầy da…

Tóm lại

Các biến chứng của bột thường là do sai sót của người bó bột và thầy thuốc điều trị. Nên các biến chứng này đều có thể tránh được, nếu bột được thực hiện đúng kĩ thuật và theo dõi cẩn thận trong vòng 24 giờ đầu và được sự hợp tác tốt giữa người bệnh và thầy thuốc

Add: P.B - K.Chấn Thương Chỉnh Hình -BVT Đắk Lắk

Hotline: 0500.3500.115

Mobile : 0902.37.47.47 - 0905.149.777

Fax : +845003890662